DAS PERFEKT / Dİ’Lİ GEÇMİŞ ZAMAN

Almanca Präteritum gibi “di’li geçmiş zaman” olarak Türkçeleştirdiğimiz Perfekt fiilin köküne takılar eklemek yerine haben veya sein yardımcı fiilleri yardımıyla meydana getirilir. Haben veya fiiline göre sein yardımcı fiili şahıslara göre çekimlenir. Perfekt‘i yapılacak asıl fiil de “geçmiş zaman ortacı” olarak adlandırdığımız Partizip Perfekt şeklinde hiç değişmeden cümlenin sonunda yer alır.

Perfekt‘in yapılışını düzenli ve düzensiz fiiller için bir kere daha tekrarlamadan önce haben ve sein yardımcı fiillerinin çekimini hatırlayalım.

Almanca Fiillerin Perfekt Listesine buradan ulaşabilirsiniz.

Düzenli ve düzensiz fiillerin Perfekt‘i genel olarak haben yardımcı fiili yardımıyla yapılır. Sadece bir hareket, bir hal değişimi gösteren fiillerle seinyardımcı fiili kullanılır. Gehen – gitmek, schmelzen – erimek, laufen – koşmak gibi fiiller hep sein yardımcı fiiliyle birlikte kullanılır. Düzenli fiiller de haben veya sein‘den hangisinin kullanılacağı fiilin anlamına bakılarak saptanır. Düzensiz fiillerde ise hangi yardımcı fiilin kullanıldığı düzensiz fiiller listesinde “3. Stammform” sütununda fiilin geçmiş zaman ortacıyla birlikte gösterilmiştir.

Düzensiz fiillerin Partizip Perfekt‘leri için ise bunların köklerinde meydana gelen değişim nedeniyle böyle açık bir kural yoktur. Düzensiz fiillerin Partizip Perfekt‘leri, düzensiz fiiller listesinde “3. Stammform / 3. Temel biçim” olarak nitelendirdiğimiz sütunda tek tek gösterilmiştir ve tek tek öğrenilmelidir.

Perfekt’in çekimi için aşağıda verilen örnekleri inceleyiniz:

Bu örneklerde görüldüğü gibi, çekimde şahıslara göre yalnız habenyardımcı fiili değişmekte, ana fiilin Partizip Perfekt‘i ise aynı kalmaktadır.

Bu örneklerde de klettern – tırmanmak ve gehen – gitmek fiilleri birer hareket ifade ettikleri için Perfekt‘leri seinyardımcı fiiliyle yapılmıştır.

Perfekt’in cümle içinde kullanılışı

Perfekt‘in cümle içinde kullanılışında diğer zamanlara göre tek ayrıcalık, haben veya seinyardımcı fiilinin özeneye göre çekimlenmiş şeklinin özneden sonraki ikinci yerde bulunması, ana fiilin Partizip Perfekt’inin ise diğer öğelerden sonra cümlenin en sonunda yer almasıdır.

Perfekt ile yapılan cümleleri şöyle bir kalıpla özetlemek mümkündür.

Perfekt ile yapılan cümleler

Soru cümleleri

Perfekt ile yapılan cümleler, cümlenin içindeki haben veya sein yardımcı fiili en başa getirilerek soru cümlesi yapılır. Cümlenin Partizip Perfekt‘i ise yerini muhafaza eder ve cümlenin en sonunda kalır

Perfekt’teki soru cümlelerini kısaca şöyle bir kalıpla özetlemek mümkündür:

Perfekt ile yapılan soru cümleleri

Perfekt’in kullanıldığı yerler:

Perfekt’i, Präteritum gibi “di’li geçmiş zaman” olarak Türkçeleştirmekteyiz. Perfekt, genel olarak geçmişte yapılıp tamamlanmış bir eylemi anlatır ve dolayısıyla di’li geçmiş zaman olarak Türkçeye çevrilir. Perfekt ile Präteritum, dilbilgisinde yerine getirdikleri işlev açısından birbirlerine çok benzemelerine rağmen eşit veya eşdeğer değildir.

Präteritum, bir eylemin sadece geçmişe ait olduğunu genel olarak ifade ederken Perfekt, bu eylemin tamamlandığını veya gerçekleştirildiğini daha ayrıntılı dile getirir. Özellikle içinde bulunulan zaman içinde Perfekt‘in ifade ettiği eylem henüz önemini korumaktadır.

Önceki derslerde gördüğümüz örnekler de genellikle Perfekt‘in bu anlamını dile getirmektedir.

* Perfekt, az rastlanmakla birlikte her zaman geçerli eylem veya bilgileri anlatmak için de kullanılır. Bu görevde Perfekt‘i Türkçeleştirirken de geniş zaman kullanılabilir.

Perfekt ayrıca, gelecek zamanda cereyan edecek eylemleri de dile getirebilir. Ancak çok nadir olarak bu anlamda kullanıldığı için bu görevi üzerinde fazla durmayacağız.