DAS RELATIVPRONOMEN / İLGİ ZAMİRLERİ

İlgi zamirleri cümle içinde bir isme bağlı olarak daha geniş bilgi verilmesini sağlayan ilgi cümlecikleri kurulmasına yardımcı olurlar. En çok kullanılan ilgi zamirleri, hem tanımlık olarak bildiğimiz hem de önceki bölümlerde işaret zamiri olarak incelediğimiz.

der
die
das

sözcükleridir. Bunları cümle içindeki yerlerinin daha iyi anlaşılması için “ki o” şeklinde Türkçeye çevirebiliriz. Ancak bu kulağa hoş gelen bir çeviri şekli değildir. Bir ilgi cümlesini daha iyi şekillerde Türkçeye çevirmek mümkündür.

İlgi zamirlerini ele almadan önce ilgi cümlelerinin meydana gelişini inceleyelim:

🔊 Der Mann ist mein Onkel.
Adam benim amcamdır.

[responsivevoice voice="Deutsch Female" buttontext=""]Der Mann steht vor der Tür.
Adam kapının önünde duruyor.

Aynı “adamdan” söz edilmesi kaydıyla “kapının önünde duran adamın” amca olduğu söylenmek istendiğinde “adam” sözcüğünü iki kere tekrarlayarak iki ayrı cümle kurmak yerine bu anlamı tek bir cümleyle ifade etmek mümkündür. Birinci cümleye “kapının önünde duran adam” anlamını eklemek için ilgi zamirlerinden yararlanılarak bir ilgi cümlesi kurulur ve bir virgülle “adam” sözcüğü eklenir:

🔊 Der Mann, der vor der Tür steht, ist mein Onkel.
Adam, ki o kapının önünde duruyor, benim amcamdır.

Bu Türkçe cümleyi düzgün olarak şöyle ifade etmek mümkündür.

Kapının önünde duran adam amcamdır.

İlgi cümleleri genellikle bir virgülle isme bağlanır. İsmin tanımlığı neyse ona uygun bir ilgi zamiri seçilir. Yukarıdaki örnekte ilgi zamiri der Mann ismine bağlanmaktadır. Bu nedenle de ilgi zamiri olarak der sözcüğü seçilmiştir.

İlgi cümleciğinin ikinci bir özelliği de ne kadar uzun olursa olsun içindeki fiilin en sonda yer alması ve fiilden sonra bir virgülle ana cümleye devam etmesidir.

Aşağıdaki örneklerde önce ilgi zamirinin seçilişini ve ilgi cümlesinin yapısını tam olarak görebilmeniz için yarım örnek cümleler verilmektedir.

🔊 Der Mann besucht uns heute.
Adam bizi bugün ziyaret etti.

🔊 Der Mann, der uns heute besuchte.
Adam, ki o bizi bugün ziyaret etti.
Bizi bugün ziyaret eden adam.

🔊 Die Frau ist sehr arm.
Kadın çok fakirdir.

🔊 Die Frau, die sehr arm ist.
Kadın, ki o çok fakirdir.
Çok fakir olan kadın.

🔊 Das Kind spielt in dem Garten.
Çocuk bahçede oynuyor.

🔊 Das Kind, das in dem Garten spielt.
Çocuk, ki o bahçede oynuyor.
Bahçede oynayan çocuk.

🔊 Die Bücher stehen auf dem Tisch.
Kitaplar masanın üstünde duruyor.

🔊 Die Bücher, die auf dem Tisch stehen.
Kitaplar, ki onlar masanın üstünde duruyor.
Masanın üstünde duran kitaplar.

Görüldüğü gibi, ilgi zamiri daima bağlı bulunduğu ismin tanımlığına göre seçilmektedir. Çoğul isimlerde ise tanımlık die olduğu için ilgi zamiri olarak die alınmaktadır.

Yukarıdaki tipteki örnekleri çoğalttıktan sonra ilgi zamirleriyle kurulmuş bütün cümleleri inceleyeceğiz.

🔊 Die Bücher, die ich gelesen habe, …
Okuduğum kitaplar…
🔊 Die Schuhe, die er gekauft hat, …
Onun satın aldığı ayakkabılar…
🔊 Der Brief, der heute gekommen ist, …
Bugün gelen mektup…
🔊 Das Mädchen, das du da siehst, …
Orada gördüğün kız çocuk…
🔊 Der Hund, der auf dem Sofa sitzt, …
Duvarın üstünde oturan Köpek…
🔊 Die Katze, die im Zimer schläft, ..
Odada uyuyan kedi…
🔊 Das Paket, das mein Vater schickt, …
Babamın gönderdiği paket.

Bu örneklerde “ki o” şeklindeki çeviriyi kullanmadık. Aşağıda ilgi zamirleriyle yapılmış daha uzun ve bütün cümleleri incelemekteyiz.

🔊 Der Polizist, der den Dieb gefangen hat, sit sehr jung.
Hırsızı yakalayan polis çok gençtir.
🔊 Der Mann, der eine Fabrik hat, ist sehr reich.
Fabrikası olan adam çok zengindir.
🔊 Die Straße, die du hier siehst, führt zum Bahnhof.
Burada gördüğün cadde istasyona gider.
🔊 Die Stadt, die Sie besucht haben, liegt in Italien.
Ziyaret ettiğiniz şehir İtalya’da bulunuyor.
🔊 Das Haus, das Herr Müller gekauft hat, liegt in diesem Viertel.
Bay Müller’in satın aldığı ev, bu mahallede bulunuyor.
🔊 Das Auto, das vor dem Haus steht, gehört meinem Vater.
Kapının önünde duran otomobil, babama aittir.
🔊 Die Wörter, die der Lehrer erklärt, sind schwer.
Öğretmenin izah ettiği sözcükler zordur.
🔊 Die Briefe, die du schreibst, erhalten wir nicht.
Yazdığın mektupları almıyoruz.

Türkçeden Almancaya çeviri yaparken ilgi cümlelerinin zamanlarına dikkat etmek gerekir. Türkçe çeviride kullanılan zamandan ilgi cümleciğinin zamanı anlaşılmaktadır. Türkçe çeviride kullanılan zamandan ilgi cümleciğinin zamanı anlaşılmaktadır. Bu nedenle cümlenin anlamına ve ana zamanına bakarak gerektiğinde ilgi cümlesinde geçmiş zaman veya gelecek zaman kullanmak gerekir.

🔊 Der Arzt, der uns morgen besuchen wird, kommt aus Ankara.
Bizi yarın ziyaret edecek olan doktor, Ankara’dan geliyor.
🔊 Das Hemd, das du kaufen wirst, ist sehr teuer.
Satın alacağın gömlek çok pahalıdır.
🔊 Die Katze, die meine Mutter geschenkt hat, ist noch klein.
Annemin hediye ettiği kedi daha küçüktür.
🔊 Die Bücher, die ich gelesen habe, liegen im Schrank.
Okuduğum kitaplar dolapta duruyor.