Das Präsens / UnregelmäBige Verben
Düzensiz Fiillerin Şimdiki Zamanı

Almanca Düzenli fiiller için incelediğimiz bütün zamanları aşağıda bir kere daha düzensiz fiiller için tekrar edeceğiz.

Düzensiz fiiller için bu zamanların teşkil edilmelerini belirleyen genel kurallarda ana hatlarıyla bir değişiklik olmamaktadır. Ancak her bir zamanın düzensiz fiiller için kendine özgü belirli bir özelliği vardır. Aşağıdaki bölümlerde bu özellikleri ele alacağız.

Düzensiz fiillerin şimdiki zamanını incelerken üç grup fiil arasında bir ayrım yapmak gerekir.

1. Köklerinde hiç bir değişiklik olmayan ve aynen düzenli fiil gibi çekimlenen düzensiz fiiller
2. Köklerindeki sesli harfleri üzerlerine nokta alan düzensiz fiiller
3. Şimdiki zamanda kökleri değişen filler

Köklerinde hiç değişiklik olmayan fiiller:

Bu gruptaki düzensiz fiillerin şimdiki zamanı aynı düzenli fiiller gibi kurulur. Düzenli fiiller bölümünde şimdiki zaman için verdiğimiz tüm bilgiler bu gruptaki fiiller içinde geçerlidir. Bu gruptaki fiillerin düzensiz sayılmalarının nedeni, şimdiki zamanda köklerinde bir değişiklik olmamasına rağmen Präteritum, Perfekt ve Plusquamperfekt‘e köklerinin ve Partizip‘lerinin değişmesi, dolayısıyla bildiğimiz kurala uymamalarındandır.

Düzenli fiiller için izah ettiğimiz hususlar aynı olmakla birlikte aşağıda kısaca şimdiki zaman teşkilini hatırlatmaktayız.

Şimdiki zaman bu gruptaki düzensiz fiiller için  de fiilin köküne aşağıdaki takılar eklenerek yapılır.

Takılar bölümünde bazı şahıslar için “veya” denerek belirtilen önlerine bir “e” harfi gelmiş takı şekilleri kökleri -d veya -t harfiyle biten fiillerde kullanılır.

Görüldüğü gibi, betrügen’in şimdiki zaman çekimi düzenli fiillerde öğrendiğimiz bilgilere kıyasla hiçbir ayrıcalık göstermemektedir. Aşağıda vereceğimiz diğer örnekler için de aynı şey geçerlidir.

Bu örnekte de düzenli fiillerin şimdiki zamanına kıyasla hiçbir değişiklik yoktur. Fark yine Präteritum, Perfekt ve Plusquamperfek’te olmaktadır.

Finden fiili de kökü -d veya -t ile biten düzensiz fiillerin şimdiki zamanı için bir örnektir. Görüldüğü gibi şimdiki zaman takılarıyla fiilin kökü arasına belirli şahıslarda bir -e harfi eklenmiştir.

Köklerindeki sesli harfleri üzerine nokta alan düzensiz fiiller Bir grup düzensiz fiil, düzenli fiillerde öğrendiğimiz yine aynı takılarla şimdiki zamanda çekimlenir, ancak bunların köklerindeki sesli harflerden a, o, u harfleri üzerlerine nokta alarak ä, ö, ü haline gelir.

Almancada bu sesli harflerin üzerlerine gelen noktalara Umlaut denir.

Şimdiki zamanda kökteki sesli harflerin üzerine nokta gelmesi sadece ikinci ve üçüncü tekil şahıslarda görülür.

Şimdiki zamanda çekimlenirken köklerine Umlaut alan fiillerden bazıları şunlardır:

Köklerine Umlaut alan düzensiz fiilleri, geçtiğimiz konularda verdiğimiz düzensiz fiiller listesinde şimdiki zaman kısmında ikinci tekil şahıs (du) ve üçüncü tekil şahıs (er,sie,es) ile ilgili sütunlara bakarak kolaylıkla bulabilirsiniz.

Aşağıda bu gruptaki fiiller için örnek çekimler vermekteyiz.

Görüldüğü gibi, Umlaut sadece 2. ve 3. tekil şahıslara gelmekte ve diğer şahıslar da kökte bir değişiklik olmamaktadır.

Kökteki sesli a harfinin üzerine gelen nokta dışında çekimde bir değişiklik olmamakta ve bildiğimiz şimdiki zaman takılarıyla çekim yapılmaktadır

Bu örnekte de köke eklenen Umlaut dışında şimdiki zaman kurallarında değişen bir şey olmamaktadır.

Köke Umlaut geldiğinde fiilin okunuşunda  da önemli değişiklikler olabileceğini unutmamak gerekir. Laufen fiilinin kökünde a ve u olmak üzere iki sesli harf vardır. Bu gibi hallerde genellikle ilk sesli harfin üzerine nokta gelir. A ve u sesli harfleri Umlaut’tan sonra äu haline gelince ä harfi e olarak okunduğu için kökteki äu harfleri de “oy” olarak telaffuz edilen eu gibi işlem görür. Bu gibi hallerde telaffuza dikkat etmek gerekir.

Bu örnekte de kökteki o harfi üzerine nokta alarak ö haline gelmektedir.

Köklerine Umlaut alan fiillerden kökleri -t harfi ile biten bazılarında köke eklenmesi gereken -et takısı olduğu gibi düşer ve kök takısız olarak kullanılır. Bu özellik sadece 3. tekil şahıslarda görülür.

3. tekil şahısta yukarıda belirttiğimiz gibi hält- şeklindeki kökü ayrıca -et takısı eklenmemektedir.

Kökleri değişen düzensiz fiiller

Üçüncü bir grup düzensiz fiil ise şimdiki zamanda 2. ve 3. tekil şahıslarda daha büyük bir değişim gösterir. Bu gruptaki köklerinde 2. ve 3. tekil şahıslarda tam bir değişim olur.

Bu gruptaki fiillerin 2. ve 3. tekil şahıslarada köklerinde meydana gelen değişikliğe de düzensiz fiiller listemizden kolaylıkla bulabilirsiniz. Bu gruptaki fiillerin en çok kullanılanları şöyledir:

Bunların şimdiki zamandaki çekimlerini düzensiz fiiller listemizde tam olarak bulmanız ve çalışmanız mümkündür. Aşağıda bu gruptaki fiillerin Präsens için verdiğimiz örnek çekimleri inceleyiniz.

Örnekte, kökteki temel değişikliğin 2. ve 3. tekil şahıslarda olduğu görülmektedir. Bu şahıslarda befehl- şeklindeki kök, befiehl- halini almaktadır. Kökteki bu değişikliğe rağmen, fiil köküne şimdiki zamanda eklenen takılar aynı kalmaktadır. Ayrıca diğer şahıslar için kökte bir değişiklik olmamaktadır.

2. ve 3. tekil şahıslar için essen fiilinin kökü, iss- halini almakta ve kökteki iki s harfi ile yazılmaktadır. Diğer şahıslarda genel kurala aykırı bir ayrıcalık görülmemektedir.

Kökünde değişiklik gösteren düzensiz fiillerin tipik bir örneği de wissen fiildir. Çekimi aşağıda inceleyiniz.

Wissen fiilinin kökü, bitinci tekil şahıs için de değişir ve weiss halini alır. Kökün sonundaki iki s harfi ß olarak yazılır. Görüldüğü gibi, birinci ve üçüncü tekil şahıslarda değişen köke -e ve -t takıları da eklenmemektedir.