Hilfsverben / Yardımcı Fiiller
Almancada normal yardımcı fiil olarak aslında üç fiil mevcuttur: Haben, sein, werden. Bu üç fiilin dışında Modalverb denen “kip belirteci” görevindeki yardımcı fiiler de bir alt grubu meydana getirir. Kip belirteci fiiler grubunu da aşağıda inceleyeceğiz.
Yardımcı fiillerin çeşitli görevleri vardır. Bu görevlere göre de çeşitli özellikleri mevcuttur. Ancak gerek üç normal yardımcı fiilin gerekse kip belirteci durumundaki yardımcı fiillerin temel ve değişmez özelliği, adlarından da belli olduğu gibi cümle içinde veya herhangi bir yerde tek başlarına kullanılmayışlarıdır. Tüm yardımcı fiiller mutlaka başka bir tam fiille kullanılmak zorundadır.
Yardımcı fiillerin ikinci önemli ortak özelliği ise, tek başlarına bir anlamlarının bulunmayışıdır. Birinci bölümde gördüğümüz tam fiillerin aksine bunların bir sözlük anlamı yoktur. Türkçe’ye doğrudan çevrilmeleri mümkün değildir.
Yardımcı fiillerin temel görevi, birlikte kullanıldıkları tam fiillerin anlamlarını değiştirmek veya di’li geçmiş zaman, miş’li geçmiş zaman gibi zamanların meydana getirilmesini sağlamaktır. Bu görevleri nedeniyle doğrudan Türkçeye çevrilmeleri imkansızdır.
Normal yardımcı fiiller olarak nitelendirdiğimiz
haben
sein
werden
fiilleri sadece Prateritum (Imperfekt), Perfekt ve Plusquamperfekt denen geçmiş zamanları ve Futur denen gelecek zamanları veya Passiv olarak adlandırılan edilgen çatıyı meydana getirmek için kullanılır.
Bu görevi yerine getirirken de daima cümlenin asıl yüklemi olan bir tam fiil ile birlikte kullanılırlar.
Geçmiş zamanları, gelecek zamanları ve edilgen çatıyı ileride incelerken bu üç yardımcı fili sık sık kullanacağız. Bu konuları tam olarak anlayabilmek için yanlışsız kullanabilmek için üçünün de şahıslara göre değişimini, yani çekimini çok iyi ezberlemek gerekir.
sein yardımcı fiilinin çekimi için buraya tıklayınız.
haben yardımcı fiilinin çekimi için buraya tıklayınız.
werden yardımcı fiilinin çekimi için buraya tıklayınız.
Haben, sein ve werden yardımcı fiileri, gerek fiillerin zamanlarını ve bu zamanlardaki çekimlerini incelerken ve gerek zamanları tamamladıktan sonra tüm yardımcı fiilleri topluca bir kere daha ele alırken ayrıntılarıyla birlikte göreceğiz.
Perfekt ile Plusquamperfekt olarak adlandırılan geçmiş zamanlar ile Futur I ve Futur II olarak adlandırılan gelecek zamanlar bu üç yardımcı fiil kullanılarak yapılmaktadır. Dolayısıyla bu zamanları incelemeden önce bu yardımcı fiillerin çekimini iyice öğrenmenizde yarar vardır.
Zamanların teşkilinde bu üç yardımcı fiilden hangisinin ve hangi şeklinin kullanılacağı şöyle özetlenebilir.
| Yapılacak zaman |
Kullanılan yardımcı fiil |
Yardımcı fiilin bulunması gereken zaman |
| Präsens |
Yardımcı fiile gerek yoktur |
| Präteritum (Imperfekt) |
Yardımcı fiile gerek yoktur |
| Perfekt |
haben, sein |
Präsens şekli |
| Plusquamperfekt |
haben, sein |
Präteritum şekli |
| Futur I |
werden |
Präsens şekli |
| Futur II |
werden |
Präsens şekli |
Görüldüğü gibi bu bölümün başında bu üç yardımcı fiilin Präsens, Präteritum ve Perfekt zamanlarında verdiğimiz çekimlerinin hepsi zamanların teşkilinde kullanılmamaktadır. Ancak bu üç yardımcı fiil kendi başlarına tam bir fiil olarak da kullanılır ve o zaman şu anlamlara gelir:
haben sahip olmak
sein olmak
werden olmak
Bunlar, tam fiil olarak kullanıldıklarında yardımcı fiil hüviyetlerini tamamen kaybeder ve bildiğimiz diğer normal fiiller gibi cümle içinde yer alır ve gerekli değişimlere uğrar.