Tem 14

Almanca Di’li Geçmiş Zaman (DAS PERFEKT)

DAS PERFEKT / REGELMÄSSIGE VERBEN
Düzenli fiilerin Di’li Geçmiş Zamanı

Perfekt de Präteritum gibi genel olarak miş’li geçmiş zaman dışında kalan tüm geçmiş zamanları ifade eder. Ancak biz burada Perfekt genelde di’li geçmiş zaman olarak Türkçeye çevrildiğinden bu zamanı böyle adlandıracağız. Perfekt, Türkçede [perfekt] şeklinde okunur.

Perfekt şimdiye kadar gördüğümüz iki zamanın aksine fiilin köküne takı eklenerek meydana getirilmez. Perfekt, haben veya sein yardımcı fiili ve geçmiş zamanı teşkil edecek fiilin Türkçeye “geçmiş zaman ortacı” olarak çevrilen Partizip Perfekt şekli kullanılarak yapılır. İki parçadan meydana gelen bir zaman olduğu için Perfekt, “birleşik zamanlar”dan biri olarak tanımlanır.

Düzenli fiillerin Perfekt‘ini incelemeden önce bu zamanın bir parçasını meydana getiren Partizip denen “geçmiş zaman ortacını” öğrenmemiz gerekir.

Das Partizip / Ortaç
Almancada biri Perfekt‘in teşkilinde kullanılan; diğeri ise başka görevlerde bulunan iki ayrı ortaç vardır:

  1. Partizip Präsens [partitsi:p prezens]
    (Şimdiki zaman ortacı)
  2. Partizip Perfekt [partitsi:p perfekt]
    (Geçmiş zaman ortacı)

Bildung des Perfekts / Di’li Geçmiş Zamanının Yapılışı

“Di’li geçmiş zaman” olarak adlandırdığımız Perfekt zamanı öğrendiğimiz ilk iki zamanda (Präsens ve Präteritum) olduğu gibi fiilin köküne bazı takılar eklenerek yapılmaz. Perfekt, haben yardımcı fiili ve yukarıda gördüğümüz Partizip Perfekt yardımıyla meydana getirilir. Ayrıcalık gösteren az miktarda bir fiil grubunun Perfekt‘i ise haben yardımcı fiil yerine sein yardımcı fiil ve yine Partizip Perfekt kullanılarak yapılır.

Perfekt’in yapılmasında temel görevi üstlenen haben veya sein fiillerinin Präsens – şimdiki zaman çekimleri kullanılır. Bu nedenle Perfekt‘in yapısını kesin incelemeden önce bu iki yardımcı fiilin şimdiki zamandaki çekimlerini kısaca hatırlatalım. Bildiğiniz gibi, haben ve sein fiilleri yardımcı fiil olarak kullanıldıklarında bir anlam taşımamakta ve sadece başka bir zaman veya dilbilgisi yapısının meydana getirilmesine hizmet etmekteydiler. Bu nedenle aşağıdaki hatırlatmada iki fiilin çekimlerinin Türkçelerini vermek mümkün değildir.

haben fiili sein fiili
1. Tekil şahıs / ich habe bin
2. Tekil şahıs / du hast bist
3. Tekil şahıs / er hat ist
sie hat ist
es hat ist
1. Çoğul şahıs / wir haben sind
2. Çoğul şahıs / ihr habt seid
1. Çoğul şahıs / sie haben sind
Nazik hitap / Sie haben sind

 

Perfekt yapılırken haben veya sein fiilinin şahıslara göre çekimlenmiş şekli önce gelir ve bunu Partizip Perfekt izler:

Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gelernt öğrendim
2. Tekil şahıs / du hast gelernt öğrendin
3. Tekil şahıs / er hat gelernt öğrendi
sie hat gelernt öğrendi
es hat gelernt öğrendi
1. Çoğul şahıs / wir haben gelernt öğrendik
2. Çoğul şahıs / ihr habt gelernt öğrendiniz
3. Çoğul şahıs / sie haben gelernt öğrendiler
Nazik hitap / Sie haben gelernt öğrendiniz
Suchen (aramak) fiilinin Perfekt’i:
Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gesucht aradım
2. Tekil şahıs / du hast gesucht aradın
3. Tekil şahıs / er hat gesucht aradı
sie hat gesucht aradı
es hat gesucht aradı
1. Çoğul şahıs / wir haben gesucht aradık
2. Çoğul şahıs / ihr habt gesucht ardınız
3. Çoğul şahıs / sie haben gesucht aradılar
Nazik hitap / Sie haben gesucht aradınız
Kaufen (satın almak) fiilinin Perfekt’i:
Şahıs haben Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich habe gekauft aradım
2. Tekil şahıs / du hast gekauft aradın
3. Tekil şahıs / er hat gekauft aradı
sie hat gekauft aradı
es hat gekauft aradı
1. Çoğul şahıs / wir haben gekauft aradık
2. Çoğul şahıs / ihr habt gekauft ardınız
3. Çoğul şahıs / sie haben gekauft aradılar
Nazik hitap / Sie haben gekauft aradınız

İlerideki bölümde göreceğimiz düzensiz fiiller de aynı kalıba göre Perfekt yapılır. Sadece düzensiz fiiller Partizip Perfekt’lerinin teşkilinde ayrıcalıklar vardır. Ancak genel Perfekt kuralı onlar için de aynıdır.
Bazı başka fiillerin de Perfekt’ini bu yapının daha iyi anlaşılması için örnek olarak çekimleyelim:

tanzen – dans etmek
ich habe getanzt dans ettim
du hast getanzt dans ettin
er hat getanzt dans etti
sie hat getanzt dans etti
es hat getanzt dans etti
wir haben getanzt dans ettik
ihr habt getanzt dans ettiniz
sie haben getanzt dans ettiler
Sie haben getanzt dans ettiniz
hören – duymak
ich habe gehört duydum
du hast gehört duydun
er hat gehört duydu
sie hat gehört duydu
es hat gehört duydu
wir haben gehört duyduk
ihr habt gehört duydunuz
sie haben gehört duydular
Sie haben gehört duydunuz
fragen – sormak
ich habe gefragt sordum
du hast gefragt sordun
er hat gefragt sordu
sie hat gefragt sordu
es hat gefragt sordu
wir haben gefragt sorduk
ihr habt gefragt sordunuz
sie haben gefragt sordular
Sie haben gefragt sordunuz

 

Tüm örneklerde görüldüğü gibi, Perfekt’te değişiklik haben yardımcı fiilinde olmakta ve bu fiil şahıslara göre çekimlenerek değişmektedir. Partizip Perfekt ise tüm şahıslar için değişmeden sabit kalmaktadır.

Almancada fiilerin çok büyük bir bölümü Haben yardımcı fiiliyle Perfekt yapılır.
Sadece ayrıcalık gösteren küçük bir grup düzenli ve düzensiz fiil sein yardımcı fiiliyle Perfekt haline getirilir.

Stürzen fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin gestürzt düştüm
2. Tekil şahıs / du bist gestürzt düştün
3. Tekil şahıs / er ist gestürzt düştü
sie ist gestürzt düştü
es ist gestürzt düştü
1. Çoğul şahıs / wir sind gestürzt düştük
2. Çoğul şahıs / ihr seid gestürzt düştünüz
3. Çoğul şahıs / sie sind gestürzt düştüler
Nazik hitap / Sie sind gestürzt düştünüz
Eilen fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin geeilt yetiştim, koştum
2. Tekil şahıs / du bist geeilt yetiştin, koştun
3. Tekil şahıs / er ist geeilt yetişti, koştu
sie ist geeilt yetişti, koştu
es ist geeilt yetişti, koştu
1. Çoğul şahıs / wir sind geeilt yetiştik, koştuk
2. Çoğul şahıs / ihr seid geeilt yetiştiler, koştunuz
3. Çoğul şahıs / sie sind geeilt yetiştiler, koştular
Nazik hitap / Sie sind geeilt yetiştiniz, koştunuz
Erkranken fiilinin Perfekt’i:
Şahıs sein Partizip Perfekt Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich bin erkrankt hastalandım
2. Tekil şahıs / du bist erkrankt hastalandın
3. Tekil şahıs / er ist erkrankt hastalandı
sie ist erkrankt hastalandı
es ist erkrankt hastalandı
1. Çoğul şahıs / wir sind erkrankt hastalandık
2. Çoğul şahıs / ihr seid erkrankt hastalandınız
3. Çoğul şahıs / sie sind erkrankt hastalandılar
Nazik hitap / Sie sind erkrankt hastalandınız

 

Görüldüğü gibi, Perfekt‘i sein yardımcı fiiliyle yapılan fiillerde de genel yapıda bir ayrıcalık yoktur. Sadece yardımcı fiil olarak sein’in şahıslara göre çekimlenmiş şekli yer almaktadır.

Perfekt örnek cümleler

Mein Vater hat in dieser Fabrik gearbeitet Babam bu fabrikada çalıştı
Ich habe früher in diesem Haus gewohnt Eskiden bu evde oturuyordum
Er ist von diesem Baum gestürzt O bu ağaçtan düştü
Karl ist bis auf den Grund der See getaucht Karl denizin dibine kadar daldı
Der Nachbar hat ein neues Auto gekauft Komşu yeni bir otomobil satın aldı
Der Freund hat uns ein Paket geschickt Arkadaş bize bir paket gönderdi
Mine ist zu der Unglücksstelle geeilt Mine kaza yerine koştu (yetişti)
Der Polizist hat den Touristen den Weg gezeigt Polis turistlere yolu gösterdi
Herr Maier hat uns schöne Blumen geschenkt Bay Maier bize güzel çiçekler hediye etti
Der Onkel hat sein Haus und sein Auto verkauft Amca evini ve otomobilini sattı

 

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-dili-gecmis-zaman-das-perfekt/

Tem 13

Almanca Di’li Geçmiş Zaman (IMPERFEKT)

DAS PRÄTERITUM (IMPERFEKT) / REGELMÄSSIGE VERBEN
Düzenli Fiilerin di’li Geçmiş Zamanı

Genel olarak “di’li geçmiş zaman” olarak tanımlanmakla birlikte “miş’li geçmiş zaman” dışında kalan tüm geçmiş zaman şekillerini ifade edebilen Präteritum, Almancada Imperfekt olarak da adlandırılır. Biz son yollarda Alman dilbilgisinde varam olarak yaygılaşan ve yerleşen Präteritum sözcüğünü esas alacağız. Ancak bu zamanın Imperfekt olarak adlandırılması da tabii ki yanlış değildir. Präteritum sözcüğü [preteritu:m] olarak okunur.

Präteritum da şimdiki zamanda olduğu gibi, fiilin köküne belirli takılar eklenmesiyle meydana getirilir. Bu takılar düzenli fiiller için şöyledir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich lern -te Öğrendim
2. Tekil şahıs / du lern -test Öğrendin
3. Tekil şahıs / er lern -te Öğrendi
                         sie lern -te Öğrendi
                         es lern -te Öğrendi
1. Çoğul şahıs / wir lern -ten Öğrendik
2. Çoğul şahıs / ihr lern -tet Öğrendiniz
3. Çoğul şahıs / sie lern -ten Öğrendiler
Nazik hitap / Sie lern -ten Öğrendiniz

 

Präteritum‘un takılarıyla Präsens takıları arasında büyük bir benzerlik olduğu görülmektedir. Präteritum‘u belirleyen ve şimdiki zaman takılarıyla arasındaki farkı oluşturan “te” harfleridir.

Şimdiki zamanda olduğu gibi, Präteritum‘da da düzenli fiillerin kökü hiç değişmemektedir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich such -te Aradım
2. Tekil şahıs / du such -test Aradın
3. Tekil şahıs / er such -te Aradı
                         sie such -te Aradı
                         es such -te Aradı
1. Çoğul şahıs / wir such -ten Aradık
2. Çoğul şahıs / ihr such -tet Aradınız
3. Çoğul şahıs / sie such -ten Aradılar
Nazik hitap / Sie such -ten Aradınız

 

Präteritum’un da cümle içinde kullanılışı Präsens gibidir. Fiilin di’li geçmiş zamanı özneden sonra gelen ikinci yerde bulunur.

Şahıs Fiil kökü Diğer Sözcükler
1. Ich kaufte eine Tasche
2. Ilgın stellte die Bücher in den Schrank
3. Der Arzt heilte die Wunde
4. Der Friseur rasierte den Mann
5. Der Vater opferte sein Leben für die Kinder
6. Das Erdbeben zerstörte die halbe Stadt.
7. Der Schüler machte die Aufgaben sehr ordentlich
8. Der Professor zeigte neue Lichtbilder
9. Du maltest früher schöne Bilder.

 

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

  1. Bir çanta satın aldım.
  2. Ilgın kitapları dolaba koydu.
  3. Doktor yarayı iyileştirdi.
  4. Berber adamı tıraş etti.
  5. Baba hayatını çocuklar için feda etti
  6. Deprem şehrin yarısını yıktı
  7. Öğrenci ödevleri çok düzgün yaptı
  8. Profesör yeni diapozitifler gösterdi.
  9. Eskiden güzel resimler yapardın.

Örneklerde görüldüğü gibi, özne tekil isim olduğu takdirde Präteritum‘un da 3. tekil şahısla (er, sie veya es) kullanılan şekli cümlede yer almaktadır. Özne bir şahıs zamiriyse Präteritum‘un bu şahıs zamirine göre çekimlenmiş şekli kullanılır.

Cümlenin öznesi çoğul bir isim olduğu takdirde Präteritum‘un çoğul üçüncü şahısla (sie) kullanılan şekli cümlede yer alır.

 

Çoğul Özne Präteritum Diğer Sözcükler
1. Wir kauften zwei Postkarten
2. Die Polizisten schützten die Stadt.
3. Die Einwanderer gründeten hier eine Stadt.
4. Daimler und Benz bauten die ersten Autos
5. Sie fotografierten die Flugzeuge.
6. Berkay und Faruk fragten den Lehrer nach neuen Wörten
7. Sie führten die Touristen in die Moschee
8. Die Detektive fassten den gesuchten Mörder.
9. Die Kinder spielten im Schulgarten

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

  1. Biz iki kartpostal satın aldık.
  2. Polisler şehri korudular
  3. Göçmenler burada bir şehir kurdular.
  4. Daimler ve Benz ilk otomobilleri inşa ettiler.
  5. Onlar uçakların resmini çektiler.
  6. Berkay ve Faruk öğretmene yeni kelimeler sordular.
  7. Onlar turistleri camiye götürdüler.
  8. Detektifler aranan katili yakaladılar.
  9. Çocuklar okul bahçesinde oynuyorlardı.

Ayrıcalık gösteren düzenli fiiller:

Präsens’te olduğu gibi Präteritum‘da da aynı filler köke eklenen takılar bakımından bazı ayrıcalıklar göstrerir.

Kökleri d, t, m, n harfleriyle biten fiillere yukarıda gördüğümüz Präteritum takıları eklenirken kök ile takı arasına bir e harfi eklenir. Bu tür fiiller için Präteritum takıları şöyle olur.

    • ich [ete]
    • du [etest]
    • er [ete]
    • sie [ete]
    • es [ete]
    • wir [eten]
    • ihr [etet]
    • sie [eten]
    • Sie [eten]

Sadece, kökü m be n ile biten fiillerden bu harflerden önce köklerine r veya l harfleri bulunanlar bu kurala uymaz ve Präteritum takılarıyla kökleri arasına e harfi almaz. Örneğin lernen ve lärmen fiilleri bu türdendir.

Ayrıcalık gösteren bu fiillerin bazılarını Präteritum‘da örnek olarak çekimleyelim.

ich arbeit-ete  [çalıştım]
du arbeit-etest   [çalıştın]
er arbeit-ete       [çalıştı]
sie arbeit-ete      [çalıştı]
es arbeit-ete       [çalıştı]
wir arbeit-eten  [çalıştık]
ihr arbeit-etet   [çalıştınız]
sie arbeit-eten  [çalıştılar]
Sie arbeit-eten  [çalıştınız]

ich rechn-ete        [hesapladım]
du rechn-etest     [hesapladın]
er rechn-ete         [hesapladı]
sie rechn-ete       [hesapladı]
es rechn-ete        [hesapladı]
wir rechn-eten  [hesapladık]
ihr rechn-etet    [hesapladınız]
sie rechn-eten   [hesapladılar]
Sie rechn-eten  [hesapladınız]

ich gründ-ete       [kurdum]
du gründ-etest     [kurdun]
er gründ-ete          [kurdu]
sie gründ-ete        [kurdu]
es gründ-ete         [kurdu]
wir gründ-eten   [kurduk]
ihr gründ-etet     [kurdunuz]
sie gründ-eten    [kurdular]
Sie gründ-eten   [kurdunuz]

Präsens ve Präteritum takıları arasında büyük bir benzerlik bulunmaktadır. İkisinide birbirleriyle kıyaslamanız ve birlikte kolaylıkla tekrarlayabilmeniz için aşağıda kısaca bir şema halinde vermekteyiz.

Numerus
Tekil / Çoğul		 Person
Şahıs		 Präsens
Şimdiki Zaman		 Präteritum
Di’li geçmiş zaman
Singular
Tekil		 1. (ich)
2. (du)
3. (er)		 -e
-(e)st
-(e)t		 -(e)te
-(e)test
-(e)te
Plural
Çoğul		 1.(wir)
2.(ihr)
3.(sie)
 -en
-(e)t
-en		 -(e)ten
-(e)tet
-(e)ten

Bu şemada parantez içindeki e harfleri kökleri t, d, m, n ile biten fiillerde takı ile kök arasında bir e geleceğini hatırlatmak için konmuştur.

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-dili-gecmis-zaman/

Tem 13

Almanca Şimdiki Zaman

DAS PRÄSENS / ŞİMDİKİ ZAMAN / REGELMÄSSIGE VERBEN / DÜZENLİ FİİLLER 

Almancadaki düzenli fiillerin Präsens’i fiil köküne şahıslara göre değişen şu takıların eklenmesiyle meydana getirilir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich lern -e Öğreniyorum
2. Tekil şahıs / du lern -st Öğreniyorsun
3. Tekil şahıs / er lern -t Öğreniyor
sie lern -t Öğreniyor
es lern -t Öğreniyor
1. Çoğul şahıs / wir lern -en Öğreniyoruz
2. Çoğul şahıs / ihr lern -t Öğreniyorsunuz
3. Çoğul şahıs / sie lern -en Öğreniyorlar
Nazik hitap / Sie lern -en Öğreniyorsunuz

Örnekte takılar şemada açıklık sağlanabilmesi için ayrı yazılmıştır. Normal halde takılar tabii ki fiil köküne bitişik yazılır.

Görüldüğü gibi, 1. ve 3. çoğul şahıslarla nazik hitapta fiilin sonuna -en takısı gelmekte, yani fiil hiç değişmeden olduğu gibi kullanılmaktadır: lernen.

Bunun dışında düzenli fiillerin temel özelliği gereği, fiilin kökü şahıslara göre kesinlikle değişmemektedir.

Şahıs Fiil kökü Takı Türkçesi
1. Tekil şahıs / ich such  such -e Arıyorum
2. Tekil şahıs / du  such -st Arıyorsun
3. Tekil şahıs / er  such -t Arıyor
sie  such -t Arıyor
es  such -t Arıyor
1. Çoğul şahıs / wir  such -en Arıyoruz
2. Çoğul şahıs / ihr  such -t Arıyorsunuz
3. Çoğul şahıs / sie  such -en Arıyorlar
Nazik hitap / Sie  such -en Arıyorsunuz

Almanca cümlede fiil genel olarak Präsens gerekse diğer zamanlarda özneden sonra gelen ve 2. yer olarak adlandırdığımız yerde bulunur.

Ich lerne. Öğreniyorum
Ich lerne Deutsch. Almanca öğreniyorum
Du lernst Englisch. İngilizce öğreniyorsun.
Er sucht. Arıyor
Er sucht seinen Bruder. Erkek kardeşini arıyor.
Wir suchen unseren Hund. Biz köpeğimizi arıyoruz.

Cümlenin öznesi tekil bir isimse cümle içinde fiilin tekil 3. şahısla birlikte bulunan şekli kullanılır. Özne çoğul haldeki bir isimse fiilin 3. çoğul şahısla bulunan şekli bir cümlede yer alır.

Tekil Özne Fiil (3. tekil şahıs) Diğer sözcükler
1. Er lernt Deutsch
2. Hans lernt Englisch
3. Ayşe sucht ihren Vater.
4. Der Lehrer kauft ein Buch.
5. Die Mutter kocht heute viel Gemüse.
6. Die Schülerin lernt die Aufgabe.

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

1. Almanca öğreniyor.
2. Hans İngilizce öğreniyor.
3. Ayşe babasını arıyor.
4. Öğretmen bir kitap satın alıyor.
5. Anne bugün bol sebze pişiriyor.
6. Kız öğrenci ödevi öğreniyor.

 

Tekil Özne Fiil (3. tekil şahıs) Diğer sözcükler
1. Sie lernen Französisch
2. Die Kinder spielen auf der Straße.
3. Die Schüler suchen den Ball.
4. Die Touristen fragen den Polizisten.
5. Die Gäste kaufen viele Postkarten
6. Hans und Ayşe schicken einen Brief.

Örnek cümlelerin Türkçeleri.

  1. Fransızca Öğreniyorlar.
  2. Çocuklar caddede oynuyorlar.
  3. Turistler polise soruyorlar
  4. Misafirler birçok kartpostal satın alıyorlar.
  5. Hans ve Ayşe bir mektup gönderiyorlar.

Ayrıcalık gösteren düzenli fiiller:

Kökleri d, t, m, n harfleriyle biten fiillere yukarıdaki şimdiki zaman takıları eklenirken -st ve -t takılarında ortaya telaffuzu imkansız bir durum çıktığı için kök ile şimdiki zaman takıları arasına bir e harfi eklenir. Bu tür fiiler için şimdiki zaman takıları şöyledir.

  • ich [e]
  • du [est]
  • er [et]
  • sie [et]
  • es [et]
  • wir [en]
  • ihr [et]
  • sie [en]
  • Sie [en]

Bu tür ayrıcalık gösteren ve kökleri d, t, m, n ile biten düzenli fiilerin en çok rastlanılanları şunlardır:

arbeiten (çalışmak)
reden (konuşmak)
retten (kurtarmak)
atmen (nefes almak)
rechnen (hesaplamak)
gründen (kurmak)
beten (dua etmek)
bilden (teşkil etmek)
widmen (ithaf etmek)
ereignen (cereyan etmek)

Sadece, kökü m ve n ile biten fiillerden bu harflerden önce köklerinde r veya l bulunanlar bu kurala uymaz ve şimdiki zaman takılarıyla kökleri arasına e harfi almaz:

lernen (öğrenmek)
lärmen (gürültü etmek)

Ayrıcalık gösteren birkaç fiilden örnek çekimler inceleyelim.

ich arbeit-e [çalışıyorum]
du arbeit-e-st [çalışıyorsun]
er arbeit-e-t [çalışıyor]
sie arbeit-e-t [çalışıyor]
es arbeit-e-t [çalışıyor]
wir arbeit-en [çalışıyoruz]
ihr arbeit-e-t [çalışıyorsunuz]
sie arbeit-en [çalışıyorlar]
Sie arbeit-en [çalışıyorsunuz]

ich rechn-e [hesaplıyorum]
du rechn-e-st [hesaplıyorsun]
er rechn-e-t [hesaplıyor]
sie rechn-e-t [hesaplıyor]
es rechn-e-t [hesaplıyor]
wir rechn-en [hesaplıyoruz]
ihr rechn-e-t [hesaplıyorsunuz]
sie rechn-en [hesaplıyorlar]
Sie rechn-en [hesaplıyorsunuz]

Kökleri s, ß, sch, x ve z ile biten fiillerde ise yine telaffuz ve yazım imkansızlığı nedeniyle 2. tekil şahısın şimdiki zaman eki -st köke eklenirken s harfi kalkar ve yalnız -t takısı kullanılır. Bu takdirde fiilin kökü 2. tekil şahıs takısıyla birlikte -st, -ßt, -xt, -zt ile biter.

 

Tekil Özne Kökü 2. Tekil şahsı
rasen (koşmak) ras du rast
schweißen (kaynatmak) schweiß du schweißt
feixen (sırıtmak) feix du feixt
hetzen (koşturmak) hetz du hetzt
wachsen (mumlamak) wachs du wachst

Görüldüğü gibi, bu fiillerin 2. tekil şahısları rasst, schweißt, feixst, hetzst, wachsst şeklinde yazılmamaktadır.

Kökleri -el veya -ek ile biten fiilere şimdiki zaman takıları eklenirken –en şeklindeki şimdiki zaman takısının e harfi kalkar ve yalnız n harfi eklenir. Aslında fiilin aslı da böyle yazıldığı için bu doğal bir kuraldır.

sammeln (toplamak) wir sammel-n
ändern (değiştirmek) wir änder-n / sie änder-n

Mein Vater gründet eine neue Firma. (Babam yeni firma kuruyor)

Ali arbeitet in dieser Fabrik. (Ali bu fabrikada çalışıyor)

Du rechnest sehr schnell. (Çok çabuk hesaplıyorsun)

Der Arzt rettet das kranke Kind. (Doktor hasta çocuğu kurtarıyor)

Der junge Ingenieur gründet eine Firma. (Genç mühendis bir şirket kuruyor)

Der Direktor redet mit den Schülern (Müdür öğrencilerle konuşuyor)

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-simdiki-zaman/

Tem 13

Almanca İsimlerin Çoğulları

Türkçede isimleri çoğul hale getirmek için sonuna “-ler” veya “-lar” takısı eklenir.

kedi kediler
kitap kitaplar
masa masalar
çocuk çocuklar

Almancada isimleri çoğul yapmak için Türkçedeki gibi belirli bir takı veya belirli bir kural yoktur. Her sözcüğün çoğulu değişiktir. Bu bakımdan isimleri öğrenirken çoğulda aldıkları şekilleri de birlikte öğrenmek gerekir.

Almancada isimler çoğul yapılırken artikelleri değişir ve artikeli ne olursa olsun çoğulda mutlaka  die artikeli kullanılır.

Şimdi isimleri çoğulda sonlarına aldıkları takılara göre sınıflandırarak çoğul konusu daha yakından inceleyelim:

Bazı isimler sonlarına -e harfi alarak çoğul olurlar.

Tekil:   der Bleistift[de:r blayştift]
kalem

Çoğul:  die Bleistifte[di: blayştiftı]
kalemler

Tekil:  der Tisch[de:r tiş]
masa

Çoğul:   die Tische[di: tişı]
masalar

Tekil:   der Hund[de:r hunt]
köpek

Çoğul:   die Hunde[di: hundı]
köpekler

Tekil:   das Lineal [das linea:l]
cetvel

Çoğul:   die Lineale[di: linea:lı]
cetveller

Tekil:   das Pfred [das pfe:rt]
at

Çoğul:   die Pferde[di: pfe:rdı]
atlar

Bazı isimlerin sonuna, çoğulda -n veya -en takıları gelir:

die Blume [di: blumı]
çiçek

die Blumen [di: blu:mın]
çiçekler

die Katze [di: katsı]
kedi

die Katzen [di: katsın]
kediler

die Tür [di: tü:r]
kapı

die Türen [di: tü:rın]
kapılar

die Frau [di: frau]
kadın

die Frauen [di: va:zın]
kadınlar

die Vase [di: va:zı]
vazo

die Vasen [di: va:zın]
vazolar

die Uhr [di: u:r]
saat

die Uhren [di: u:rın]
saatler

das Bett [das bet]
yatak

die Betten [di: betın]
yataklar

die Tasche [di: taşı]
çanta

die Taschen [di: taşın]
çantalar

der Junge [de:r yungı]
erkek çocuk

die Jungen [di: yungın]
erkek çocuklar

die Schülerin [di: şü:lırin]
kız öğrenci

die Schülerinnen [di: şü:lırinın]
kız öğrenciler

das Hemd [das hemt]
gömlek

die Hemden [di: hemdın]
gömlekler

Bazı isimler ise çoğul halde hiçbir değişikliğe uğramazlar, sadece artikelleri die haline getirilir. Bunlar; genellikle sonu -er ile biten isimlerdir. (Tekil halde artikeli zaten die olan bir ismin bu gruba girmesi mümkün değildir)

der Füller [de:r fülır]
dolma kalem

die Füller [di: fülır]
dolma kalemler

das Fenster [das fenstır]
pencere

die Fenster [di: fenstır]
pencereler

der Lehrer [de:r le:rır]
erkek öğretmen

die Lehrer [di: le:rır]
erkek öğretmenler

der Schüler [de:r şü:lır]
erkek öğrenci

die Schüler [di: şü:lır]
erkek öğrenciler

das Zimmer [das tsimır]
oda

die Zimmer [di: tsimır]
odalar

das Mädchen [das me:thın]
kız çocuk

die Mädchen [di: me:thın]
kız çocuklar

Bazı isimlerin içindeki sesli harflerin üzerine nokta konur ve sonlarına, yukarıda gösterilen -e, -n, -en veya -er takıları gelir. Bu çeşit isimlerin hiç takı almayanları da vardır.

der Stuhl [de:r ştu:l]
sandalye

die Stühle [di: ştü:lı]
sandalyeler

der Vogel [de:r fo:gıl]
kuş

die Vögel [di: fö:gıl]
kuşlar

der Hut [de:r hu:t]
şapka

die Hüte [di: hü:tı]
şapkalar

das Buch [das bu:h]
kitap

die Bücher [di: bü:hır]
kitaplar

das Haus [das haus]
ev

die Häuser [di: hoyzır]
evler

der Baum [de:r baum]
ağaç

die Bäume [di: boymı]
ağaçlar

der Mann [de:r man]
adam

die Männer [di: menır]
adamlar

Yukarıdaki isimlerde das Buch, der Stuhl ve der Hut sözcüklerinin içindeki harfleri, çoğulda nokta alarak “ü” haline gelmiş, der Vogel’in içindeki “o” harfi ise “ö” olmuştur. Das Haus, der Baum ve der Mann sözcüklerinin sesli harflerinin nokta alması ise daha değişik bir biçimde olmuş ve bu sözcüklerdeki “a” harfleri noktalanarak [e] sesini veren ä harfi haline gelmiştir.

Almancada çok az rastlanan bir çoğul takısı da -s şeklindedir:

das Auto
Otomobil

die Autos
Otomobiller

das Radio
Radyo

das Radios
Radyolar

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-isimlerin-cogullari/

Tem 13

Almanca WIE IST DAS Soruları

“Nasıl” anlamına gelen wie sözcüğü ile de was ve wer ile yapılanlara benzer şekilde basit soru cümleleri kurmak mümkündür. Wie ve ist sözcüklerinden sonra, nasıl olduğunu öğrenmek istediğimiz ismi getirerek soru cümlesini tamamlamış oluruz. Wie ile yapılmış bir soru şu sözcüklerden meydana gelir.

wie     [vi:] nasıl
ist       [ist] -dır, -dir
…….   (bir isim)

Wie ist das Buch?  [vi: ist das bu:h]
Kitap nasıldır?

Wie ist das Zimmer?  [vi: ist das tsimır]
Oda nasıldır?

Wie ist der Tisch?  [vi: ist de:r tiş]
Masa nasıldır?

Wie ist Helga? [vi: ist helga] Helga nasıldır?

Wie ist das Hemd? [vi: ist das hemt] Gömlek nasıldır?

Wie ist der Junge? [vi: ist de:r yungı] Erkek çocuk nasıldır?

 Wie ist der Baum? [vi: ist de:r baum] Ağaç nasıldır?

 Wie ist Günter? [vi: ist güntır] Günter nasıldır?
– Günter ist faul [güntır ist faul] Günter tembeldir.

 Wie ist der Bleistift? [vi: ist de:r blayştift] Kurşun kalem nasıldır?
– Der Bleistift ist kurz. [de:r blayştift ist kurts] Kurşun kalem kısadır.

 Wie ist die Schülerin? [vi: ist di: şü:lırin] Kız öğrenci nasıldır?
– Die Schülerin ist fleißig. [di: şü:lırin ist flaysih] Kız öğrenci çalışkandır.

 Wie ist das Auto? [vi: ist das auto] Otomobil nasıldır?
– Das Auto ist alt. [das auto ist alt] Otomobil eskidir.

 Wie ist die Tür? [vi: ist di: tü:r] Kapı nasıldır?
– Die Tür ist geschlossen.[di: tü:r ist gışlo:sın] Kapı kapalıdır

Wie ist das Haus? [vi: ist das haus] Ev nasıldır?
– Das Haus ist groß. [das haus ist gro:s] Ev büyüktür.

Wie ist der Lehrer? [vi: ist de:r le:rır] Erkek öğretmen nasıldır?
Der Lehrer ist jung. [de:r le:rır ist yung] Erkek öğretmen gençtir.

 Wie ist der Hund? [vi: ist de:r hunt] Köpek nasıldır?
Der Hund ist klein. [de:r hunt ist klayn] Köpek küçüktür.

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://www.pratikalmanca.com/almanca-wie-ist-das-sorulari/